SŁOWNIK – Najważniejsze pojęcia związane z BIM
2D – oznaczenie grafiki dwuwymiarowej z takimi płaskimi obiektami, jak płaszczyzna, odcinek, linia, wielobok, a także określenie systemów komputerowych wspomagających prace kreślarskie na płaszczyźnie.
3D – grafika trójwymiarowa, w której trójwymiarowe bryły i powierzchnie są wizualizowane za pomocą siatek wielokątów, wokseli czy powierzchni Béziera lub w inny sposób, w połączeniu z technikami renderingu.
3.5D – uzupełnienie obrazu 3D o pewne efekty ruchowe – ruch ludzi, pochylenie drzew pod wpływem wiatru itp. Nie ma to nic wspólnego z BIM.
4D – model BIM z uwzględnieniem czasu (wirtualny model budowli wraz z harmonogramem).
5D – model BIM z uwzględnieniem czasu i kosztów (wirtualny model z harmonogramem i kosztorysem).
AEC (ang. Architectural, Engineering, Construction) – akronim odnosi się do aplikacji CAD.
Agregacja – działanie łączące więcej niż jeden model we wspólnym środowisku.
AR (ang. Augmented Reality) – rzeczywistość rozszerzona – określenie systemów łączących świat rzeczywisty ze światem generowanym komputerowo. Zazwyczaj wykorzystywany jest obraz z kamery, na który nakłada się generowana w czasie rzeczywistym grafika 3D.
Architektoniczny model – model składający się wyłącznie z architektonicznych elementów budowlanych.
Asset Management – dyscyplina zarządzania danymi związanymi z aktywami i informacjami wystarczającej jakości, aby realizować cele organizacji (wg PAS 1192-3:2014).
BIM – jest cyfrową reprezentacją fizycznego obrazu obiektu budowlanego wraz z określeniem jego funkcjonalności i technologii wykonania. Model służy jako wspólne źródło wiedzy o budynku, zawiera więc informacje na temat obiektu, tworząc solidną podstawę do podejmowania decyzji podczas jego cyklu życia, od stworzenia koncepcji, aż do końca swojego cyklu życia.
BIM Execution Plan – plan opisujący sposób, w jaki będzie prowadzony projekt w technologii BIM. Obejmuje m.in. zarządzanie informacjami, sposób wymiany informacji, zasoby ludzkie i materiałowe będące w dyspozycji oraz relacje pomiędzy uczestnikami projektu.
BIM koordynator – osoba odpowiedzialna za kontrolę tego, w jaki sposób jest realizowany BIM Plan. BIM koordynator często odpowiada za kontrolę jakości i ilości informacji zawartych w modelach branżowych, czyli przydatności modelu do realizacji projektu. BIM koordynator może być osobnym stanowiskiem pracy wspierającym menadżera projektu lub być funkcją sprawowaną dodatkowo przez samego menadżera projektu.
BIM model (ang. Building Information Modeling) – termin upowszechnił w 2002 roku analityk budowlany Jerry Laiserin dla opisu projektowania wirtualnego i zarządzania budowlą we wszystkich cyklach życia budowli. Dane BIM są podstawą wymiany danych pomiędzy uczestnikami procesu inwestycyjnego i ułatwiają współpracę zespołów realizujących przedsięwzięcie.
BIM modelowanie – czynność polegająca na budowie cyfrowego modelu 3D według zasad technologii BIM.
BIM proces – zarządzanie informacjami i zasobami w procesie projektu opartego na technologii i metodologii BIM.
buildingSMART alliance (BSA) – niezależna organizacja non-profit powołana przez National Institute of Building Sciences (NIBS). Ta publiczno-prywatna inicjatywa realizuje cele określone przez Kapitułę organizacji IAI, m.in. rozwój formatu wymiany danych IFC i budowę otwartych standardów ułatwiających współpracę producentów i konsumentów informacji rynku budowlanego.
CDE (ang. Common Data Environment) – Wspólne środowisko danych to centralne repozytorium, gdzie zlokalizowane są wszystkie informacje o projekcie. Dostęp do niego mają wszyscy członkowie zespołu. Zawartość CDE nie jest ograniczona do aktywów powstałych w środowisku BIM i dlatego też może obejmować dokumentację, zarówno elementy graficzne jak i niegraficzne.
Clash Detection – wykrywanie kolizji – proces wykrywania konfliktów w projekcie konstrukcji budowlanej (lub mechanicznej) zgodnie z zestawem reguł. Może dotyczyć m.in. geometrii (przenikania się elementów budowlanych lub instalacyjnych), montażu (niemożliwość zastosowania określonych urządzeń montażowych), ruchu (kolizje wynikłe ze wzajemnego ruchu elementów) lub osób.
COBIE (ang. Construction-Operations Building Information Exchange) – standard specyfikacji wymiany informacji dla cyklu pozyskiwania i dostarczania informacji wymaganych przez kierowników budowy. COBIE ma zastosowanie w projektowaniu, budowie i utrzymaniu budowli. Ta różnorodność pozwala na zastosowanie COBIE we wszystkich projektach, niezależnie od ich wielkości i zaawansowania. W COBIE stosuje się kilka formatów w postaci arkuszy kalkulacyjnych oraz zgodnych z IFC.
Design-Build – sposób realizacji inwestycji, który daje właścicielowi możliwość zawierania umów z jednym podmiotem, aby objąć łącznie zarówno projektowanie, jak i usługi budowlane. W polskiej praktyce odpowiada to realizacji w systemie „projektuj i buduj”.
EIR (ang. Employer’s Information Requirements) – określają wymagania Zleceniodawcy zarówno wobec członków własnego zespołu jak i wykonawców / podwykonawców projektu i dostawców. Istotne informacje dotyczące wymagań Zleceniodawcy są zawarte w dokumentach przetargowych i dotyczą każdego stanowiska mianowanego bezpośrednio przez Zleceniodawcę, np. doradcy, konsultanci, wykonawcy i tak dalej.
EPIC (ang. Electronic Product Information Co-operation) – system klasyfikacji produktów włączony obecnie do OmniClass (więcej na: www.epicproducts.org).
ERP (ang. Enterprise Resource Planning) – planowanie zasobów przedsiębiorstwa – określenie na klasę systemów informatycznych IT służących do wspomagania zarządzania sferą działań w przedsiębiorstwie lub w grupie współpracujących ze sobą przedsiębiorstw poprzez gromadzenie danych i wykonywanie operacji na zebranych danych. ERP może obejmować część lub wszystkie poziomy zarządzania i ułatwia optymalizację wykorzystania zasobów oraz zachodzących procesów przedsiębiorstwa. Podstawowym ich elementem jest baza danych, która zazwyczaj jest wspólna dla wszystkich pozostałych modułów. Moduły te zwykle obejmują następujące obszary: księgowość, finanse, zarządzanie zasobami ludzkimi (płace, kadry), magazynowanie, zarządzanie zapasami i zaopatrzenie, planowanie produkcji, śledzenie realizowanych dostaw, sprzedaż i kontakty z klientami (CRM). Jak widać, systemy ERP są rozwinięciem systemów MRP II i obejmują część funkcjonalności systemów PLM.
Fabrication Model (model produkcyjny) – model złożony z elementów, które nadają się do produkcji.
Facility Information Council (FIC) – organizacja utworzona dla poprawy wydajności urządzeń w pełnym cyklu życia budowli poprzez wspieranie wspólnych i otwartych standardów A/E/C i FM. Od 2008 roku działa w ramach NBIMS (więcej na: www.buildingsmartalliance.org).
Federated Model (federacyjny model lub – inaczej – model stowarzyszony) – model składający się ze skojarzonych, ale odrębnych komponentów modeli składowych, jak rysunki utworzone na podstawie modeli, teksty i inne źródła danych, które nie tracą swojej tożsamości ani integralności, będąc tak powiązane, że zmiana jednego elementu modelu federacyjnego nie powoduje zmiany w innym modelu ani w komponencie modelu federacyjnego (zgodnie z definicją ConsensusDOCS 301 BIM Addendum, USA).
Full Design Model (pełny model projektu) – model zawierający scalone i skoordynowane modele: architektoniczny, konstrukcyjny, MEP oraz inne modele projektowe (na podstawie definicji przez ConsensusDOCS 301 BIM Addendum, USA).
GDL (ang. Geometric Descriptive Language) – język programowania opracowany przez i na potrzeby ARCHICADa.
Georeferencing – wirtualne umieszczenie projektu w terenie.
GIS (ang. Geometric Information System) – system informacji geometrycznej – koncepcja modelowania 3D; obejmuje, gromadzi, analizuje, zarządza i wizualizuje dane związane z położeniem geograficznym.
GML (ang. Geography Markup Language) – język do opisu danych przestrzennych, oparty na XML, opracowany przez Open Geospatial Consortium. GML jest formatem wymiany danych pomiędzy różnymi aplikacjami systemów informacji geograficznej.
GUID (ang. Globally Unique Identifier) – globalny unikatowy identyfikator – niepowtarzalny (na całym świecie) kod dla każdego pojedynczego obiektu IFC.
IDF (ang. International Framework Dictionary) – mechanizm, który pozwala na tworzenie wielojęzycznych słowników i ontologii (ontologia w sensie informatycznym to formalna reprezentacja pewnej dziedziny wiedzy, na którą składa się zapis zbiorów pojęć i relacji między nimi). Jest to biblioteka referencyjna, której celem jest wspieranie interoperacyjności w branży budowlanej; jest jednym z najważniejszych elementów programu budowy standardów organizacji buildingSMART.
IDM (ang. Information Delivery Manual) – metodyka dokumentowania wymiany informacji przy użyciu narzędzi BIM; wspiera zrównoważone rozwiązania projektu budowlanego na podstawie mapy procesów. IDM to dokument, który gromadzi liczne wątki różnych informacji wykorzystywanych w budownictwie w jednym miejscu.
IFC(s) (ang. Industry Foundation Classes) – format zapisu i wymiany wirtualnych modeli budowli. IFC określa takie elementy, jak struktura budowli, drzwi, ściany, strefy w taki sam sposób, niezależnie od systemu CAD.
IFC Classification – klasyfikacja IFC obejmująca trzy parametry: IFC Type, IFC Position i IFC Structural Function.
IFC Object – obejmuje wszystkie obiekty fizyczne w jednym modelu IFC, takie jak ściany, belki, a także elementy koncepcyjne, jak siatka czy linia zabudowy.
IFC Position – parametr opisujący umiejscowienie obiektu IFC względem otoczenia. Obiekt sklasyfikowany jest jako „wewnętrzny” (interior), gdy znajduje się wewnątrz budynku i nie styka się ze środowiskiem atmosferycznym. Obiekt sklasyfikowany jest jako „zewnętrzny” (exterior), gdy ma kontakt ze środowiskiem atmosferycznym. Parametr ten jest istotny przy przeprowadzaniu symulacji energetycznych budynku.
IFC Structural Function – parametr określający, czy dany obiekt jest elementem konstrukcyjnym (nośnym), czy nie.
IFC Type – parametr opisujący, jakiego typu obiekty są reprezentowane w modelu IFC (np. drzwi, ściany, stropy, schody).
Intelligent Object – komponenty w programie CAD, które zachowują się „inteligentnie” przy zmianie parametrów projektowych; przykładowo w inteligentnym połączeniu stalowym zmiana wysokości profilu spowoduje automatyczną modyfikację rozstawu śrub. Zmiany te mogą być dostosowywane przez użytkownika w postaci definiowalnych reguł.
International Alliance for Interoperability (IAI) – organizacja wchodząca w skład ISO (International Standards Organization), zajmująca się standaryzacją danych w systemach informatycznych.
International Code Council (ICC) – amerykańskie stowarzyszenie non-profit zorientowane na zagadnienia bezpieczeństwa budowlanego, ochrony przeciwpożarowej oraz efektywności energetycznej; zajmuje się opracowaniem norm związanych z budową budynków mieszkalnych, komercyjnych i szkół.
IPD (ang. Integrated Project Delivery) – zintegrowana realizacja inwestycji – jest formą współpracy, w której trzy główne strony (klient, projektant, wykonawca) zawierają umowę obejmującą wszystkie sfery związane z realizacją przedsięwzięcia. Ważną zasadą w IPD jest równe dzielenie przez partnerów zarówno zysków, jak i strat, co ma zachęcić do zintegrowanego projektowania i budowy.
LEED (ang. Leadership in Energy and Environmental Design) – zestaw systemów ratingowych w zakresie projektowania, budowy, eksploatacji i utrzymania zielonych budynków, domów i osiedli. Opracowany przez US Green Building Council (USGBC), LEED służy właścicielom i zarządcom budynków do efektywnego wykorzystania zasobów i infrastruktury w sposób przyjazny dla środowiska. BIM z kompletem informacji o budynku świetnie nadaje się do tego jako platforma systemów LEED. Proces LEED to sposób podejścia do procesu projektowania. Należy jednak mocno podkreślić, że LEED nie kończy się na projektowaniu. Najlepszy projekt nie uzyska certyfikatu, bo oceniane jest jego wdrożenie, osiągnięty rezultat w postaci wybudowanego i funkcjonującego obiektu. Skuteczny proces certyfikacji wymaga zaangażowania również wykonawcy, ponieważ oceniany jest też sposób realizacji robót, szczególnie gospodarka odpadami..
LOD (ang. Level of Development) – poziom zaawansowania projektu – rodzaj specyfikacji umożliwiającej praktykom w branży AEC określenie wysokiego poziomu przejrzystości i rzetelności modeli BIM na różnych etapach zaawansowania projektu w procesie projektowania i realizacji. Specyfikacja LOD wykorzystuje podstawowe definicje opracowane przez AIA dla modelowania w technologii BIM i używa klasyfikacji Uniformat.
LOD (ang. Level of Detail) – poziom szczegółowości projektu – czasami (nie do końca słusznie) utożsamiany z Level of Development. Opisuje przede wszystkim, jak wiele szczegółów jest w modelu na danym etapie pracy.
LOI (ang. Level of Information) – Opis nie-graficznej zawartości składników modelu na różnych etapach/fazach projektu. LOI jest terminem używanym zamiennie z LOID (Level of Information Detail).
MASTERFORMAT – uznany standard kategoryzacji na rynku wyrobów budowlanych w okresie więcej niż 40 lat. MASTERFORMAT 2004 Edition zastępuje MASTERFORMAT 1995, rozszerzając liczbę rozdziałów informacji budowlanych z 16 do 50 (więcej na: www.csinet.org).
MEP – (ang. Mechanical, Electrical and Plumbing) – oznaczenie systemów projektowania instalacji mechanicznych, elektrycznych i wodociągowych.
MEP Model – model, który składa się wyłącznie z mechanicznych, elektrycznych i hydraulicznych elementów; inne informacje mogą istnieć w tym modelu, ale są używane jedynie do celów referencyjnych.
MIDP (ang. Master Information Delivery Plan) – Plan tworzony w oparciu o BIM EP. Wykaz wszystkich dostarczanych informacji o projekcie, w tym: modeli, rysunków, specyfikacji, wyposażenia, harmonogramów oraz zestawień pomieszczeń. MIDP określa, kiedy informacje o projekcie ma być przygotowana, przez kogo, i za pomocą których protokołów i procedur.
Model Server – w technologii BIM wirtualne archiwum modeli IFC dostępne na serwerze dla uczestników procesu projektowego, wykonawców, inwestorów i zarządców budynku.
MRP (ang. Material Requirements Planning) – planowanie zapotrzebowania materiałowego – określenie systemów wspomagających zarządzaniem produkcji, których celem jest zmniejszenie nakładów finansowych przedsiębiorstwa przez optymalizację zapasów i samego procesu produkcyjnego. Do systemu wprowadzana jest informacja o zaplanowanej produkcji, zamówieniach i wielkości sprzedaży. Na tej podstawie system oblicza plany dostaw materiałów produkcji i podzespołów oraz poszczególnych elementów. Planowanie może dotyczyć terminu zakończenia produkcji dla istniejących warunków początkowych lub terminu rozpoczęcia produkcji, aby ją zamknąć w określonym czasie.
MVDs (ang. Model View Defnitions) – definicje wykorzystywane w oprogramowaniu do wymiany danych opartej na IFC. Format MVD został przyjęty przez IAI wiosną 2005 jako oficjalny format dla definiowania widoków w IFC. MVDs są podzielone na dane techniczne dla twórców oprogramowania i nietechniczne dla użytkowników (więcej na: www.blis-project.org/IAI-MVD).
National BIM Standard (NBIMS) – niekomercyjna organizacja pozarządowa, która łączy reprezentantów rządu, branż, przemysłu, wykonawców, reprezentantów konsumenta i agencji regulacyjnych; zajmuje się problemami i standardami związanymi z bezpieczeństwem w budownictwie w Stanach Zjednoczonych (takimi jak AIA, CSI i NIBS). Standardy określające jakie informacje są prezentowane w technologii BIM.
National Institute of Building Sciences (NIBS) – amerykańska organizacja wspierająca organizacje NCS oraz IAI.
NCS (ang. National CAD Standard) – standardy graficznych informacji stosowane w systemach CAD, rozwijane przez amerykańskie organizacje AIA, CSI i NIBS. Standardy NCS stanowią podzbiór standardów NBIMS.
Object (obiekt) – element modelu. Model jest zwykle zbudowany z różnych obiektów pozostających ze sobą we wzajemnych relacjach i zależnościach. Dla przykładu pokój jest zbudowany z czterech połączonych ścian. Ściany te z kolei mogą zawierać okna lub drzwi. Ściany, okna i drzwi reprezentują różne obiekty o różnych właściwościach i funkcjach.
Object ID – etykieta oznaczająca poszczególne elementy modelu. Elementy modelu są oznaczone odpowiednią etykietą, która ułatwia jego identyfikację na wszelkiego rodzaju listach i raportach. Elementy powinny być oznaczane przez zespół projektowy w łatwo zrozumiały sposób, np. SZ-1 (ściana zewn. typ 1), lub kodem zgodnym z klasyfikacją bądź oznaczeniem produktu.
OmniClassTM – system klasyfikacji dla przemysłu budowlanego pretendujący obecnie do miana uniwersalnego standardu klasyfikacji. OmniClass ma wiele zastosowań, od organizacji bibliotek materiałów, katalogów produktów, danych do projektu, aż do budowy elektronicznych baz danych. OmniClass łączy inne systemy klasyfikacji, będące już w użyciu, takie jak UniFormatTM (dla elementów), MasterFormatTM (dla efektów pracy) oraz EPIC (ang. Electronic Product Information Cooperation). Klasyfikacja ta jest wprowadzona przez północnoamerykańskie organizacje architektów, konstruktorów i innych branż inżynierskich przemysłu budowlanego i obejmuje wszystkie typy konstrukcji, jakie mogą być budowane. OmniClass jest głównym narzędziem do zarządzania, sortowania, przekazywania danych w aplikacjach informatycznych.
Origin (początek) – tzw. punkt 0 (zero) projektu. Wszystkie projekty branżowe muszą być zorientowane i lokalizowane w nawiązaniu do punktu 0.
PAS1192 (ang. Publically Available Specification number 1192) – Specyfikacja w zakresie wymagań dot. BIM Level 2; The British Standards Institution 2013
PDM (ang. Product Data Management) – systemy klasy PDM są zorientowane na kontrolę wewnętrznego obiegu informacji dotyczącej samego produktu. PDM koncentruje się na pozyskiwaniu, gromadzeniu i kontroli informacji związanych z produktem w cyklu jego wdrożenia do produkcji, a także samej produkcji i użytkowania.
PIM / AIM (ang. Project Information Model / Asset Information Model) – PIM = opracowanie w fazie projektowania, produkcji i realizacji (lub aktualizacji) projektu. Po przekazaniu PIM jest podstawą do AIM, a zatem musi reprezentować stan faktyczny czyli to co faktycznie zostało zrealizowane.
PLM (ang. Product Lifecycle Management) – idea obejmująca pełny zakres życia produktu, od koncepcji, przez projekt i wytwarzanie, do jego użytkowania i recyklingu. PLM integruje wszystkie procesy, zasoby ludzkie i dane dotyczące wytwarzania produktów, umożliwiając poprawę efektywności produkcji przedsiębiorstwa. PLM umożliwia integrację systemów funkcjonujących w przedsiębiorstwie, takich jak CRM (Customer Relationship Management) – do zarządzania relacjami ze swoimi klientami; SCM (Supply Chain Management) – do zarządzania relacjami z dostawcami; ERP (Enterprise Resource Planning) – do zarządzania swoimi zasobami; SDLC (Systems Development Life Cycle) – do planowania produkcji. Systemy PLM są zaimplementowane głównie w przedsiębiorstwach związanych z produkcją przemysłową, ale także w wielu firmach budowlanych działających w obszarze instalacji przemysłowych (przemysł chemiczny, energetyka, platformy wiertnicze itp.).
Project Delivery Team – zespół wykonawczy projektu – grupa organizacji lub osób, zakontraktowana bezpośrednio lub pośrednio w celu wykonania usług lub produktów do projektu.
Project hotel – centralna baza danych, której zadaniem jest przechowywanie i udostępnianie modeli, dokumentów i informacji w zespole projektowym. Dzięki takiej bazie wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego mają przez cały czas zapewniony dostęp do aktualnych wersji informacji.
Property Set (Psets) – zestaw własności obejmujący wszystkie informacje (właściwości i funkcje), które są zawarte w „tłumaczeniu” elementu modelu na obiekt IFC.
Proprietary file formats – unikatowe formaty plików dla danego oprogramowania.
Uniclass (ang. Unified Classification for the Construction Industry) – opublikowany przez CPIC (Construction Project Information Committee) standard klasyfikacji w Wlk. Brytanii.
UNIFORMAT (ang. Uniform Classifcation System) – system klasyfikacji dla wstępnych informacji budowlanych. Elementy funkcjonalne jako układy dwóch lub więcej zespołów to główne elementy wspólne dla większości budynków, które zazwyczaj wykonują dane funkcje niezależnie od specyfikacji, metody budowy lub używanych materiałów. Użytkownicy Uniformat łatwiej mogą zrozumieć i porównać takie informacje, ponieważ korzystają ze znormalizowanej struktury objętej klasyfikacją (więcej na: www.csinet.org).
VR (ang. Virtual Reality) – wirtualna rzeczywistość – użytkownik, dzięki specjalistycznemu sprzętowi wizyjnemu (hełm VR czy zestaw w rodzaju Oculus Rift), ma kontakt ze światem wirtualnym, w którym może się poruszać i prowadzić wirtualną akcję przy użyciu wirtualnych narzędzi sterowanych poprzez realne manipulatory.
